Hatırlamak istemediğimiz, korktuğumuz, kayıplar yaşadığımız, günlerce gecelerce huzursuz olarak haberleri izlediğimiz 1999 zelzelesinin akabinde yıllar geçse de her birimiz hala birebir acıyla o günü hatırlıyoruz… Yapılan araştırmalar sarsıntı sonrasında ekseriyetle herkesin tasa ve gerilim yaşayabileceğini, depresyon, panik atak, uyku meseleleri, motivasyon kaybı ve takıntılı kanılara sahip olabileceğini gösteriyor. Liv Hospital’dan Klinik Psikolog Selenay Yücel Keleş, sarsıntının çocuklar üzerindeki tesirlerini anlatırken ebevynlere de tavsiyelerde bulundu.
Psikolojik tesirleri ve etkilenme seviyesi bireyden bireye değişiklik gösterebilir
Doğal afet travması olarak sarsıntı; birey için dünyanın sağlam olduğuna dair inançlarına set vuran, bireyin ruhsal istikrarını bozabilen olumsuz bir tecrübedir. Sarsıntının ruh sıhhati üzerinde kısa ve uzun vadeli tesirlerinin olduğu bilinmektedir.
- Birey birinci basamakta şok devrindedir ve bu devirde mantıklı ve gerçekçi düşünememe, karar verememe, dikkat ve hafıza sorunları üzere durumlar yaşayabilir.
- İkinci etap olayın 2 ve 6 gün sonrasında gördüğümüz reaksiyon devridir. Birey bu devirde ağır duygusal yansılar (kaygı, öfke, güvensizlik, dehşet, suçlama) ve bedensel reaksiyonlar (gevşeyememe, titreme, kalp çarpıntısı, mide bulantısı) gösterebilir.
- Üçüncü basamakta ise birey olayları düşünme ve işlemleme devrindedir; olayla ilgili konuşmakta zorlanabilir, yas sürecine girer, hüzün, öfke ve hasret üzere ağır hisler yaşayarak çatışmalar gözlenebilir.
- Son basamak ise bireyin düzgünleşme ve yine ahenk periyodudur. Sarsıntının üzerinden uzun bir vakit geçmiştir ve birey artık yaşadığı olaya direnç göstermez, yaşama ahenk sağlar, duygusal ve davranışsal olarak daha düzgün hissetmeye başlar, gelecekle ilgili planlar kurmaya, birinci kademedeki üzere olaya ağır bir fikir meşguliyeti göstermemeye başlar.
Depremin ruhsal tesirleri ve etkilenme seviyesi bireyden bireye değişiklik gösterebilir. Yapılan araştırmalar zelzele sonrasında ekseriyetle herkesin tasa ve gerilim yaşayabildiklerini, depresyon, panik atak, uyku sıkıntıları, motivasyon kaybı ve takıntılı fikirlere sahip olabileceklerini göstermiştir.
Depremin çocuklar üzerindeki ruhsal etkileri
- Güvende olmama hissi ve denetimin kaybı,
- Tekrar zelzele yaşamaktan korkma ve binalara tekrar girmekten ve göçük altında kalmaktan korkma,
- Dikkat ve konsantrasyon problemleri, gece uykularında ağır gerilim belirtileri gösterme,
- Eskiden hoşlandığı aktivitelerden keyif alamama ve motivasyon kaybı.
Ebeveynlere öneriler
- Çocuğunuzun hislerinin ve verdiği reaksiyonların olağan olduğunu bilmeniz kıymetli. Yaşadığı dehşet ve telaşın görülmesi, söz edilmesi en doğal iyileştiricidir.
- Olayın geçtiğini ve artık inançta olduğunu hatırlatın, şu anda onun yanında olduğunuzu ve onu koruyabileceğinizi hissettirin.
- Sorduğu soruları açık, anlaşılır ve kolay cümleler ile yanıtlayın ya da “Şu anda bunun karşılığını ben de bilmiyorum lakin öğrendiğimde seninle paylaşacağım.” üzere.
- Çocuklarınızın yanında zelzeleyle ilgili korkutucu imgeleri izlemeyin, haberleri konuşmayın ve bu haberleri izlemesine mahzur olun.
- Eğer çocuğunuz küçük yaş grubundaysa, sarsıntısı daha yeterli anlatabilmek için oyunlardan faydalanın. Yer kabuğunun sarsılmasıyla ilgili legolardan, bloklardan oyun kurup olayı daha somut hale getirebilirsiniz.
- Birlikte bir sarsıntı çantası hazırlayabilirsiniz, çantanın içindeki materyallerin neden ve ne işe yaradığını konuşabilirsiniz.
- Bol bol hisleri hakkında konuşun, mevzuyla ilgili çizimler yapmasını sağlayın, mektuplar yazın. His ve niyetlerini söz edebileceği alanlar kurgulayın.
- Bol bol bedensel temas içinde bulunun, rahatlatın, sarılın, öpün ve kucaklayın.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
