Gecikmenin hayati risk oluşturduğu Aort anevrizmaları için, sistemli kalp muayenesinin değerine işaret eden Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Noyan Temuçin Oğuş, “Anevrizmalara yönelik cerrahi ne kadar büyük olursa olsun anevrizma komplikasyonları gelişmeden, vaktinde yapılan müdahale başarıyı artırır” dedi. Prof. Dr. Oğuş, aort anevrizmasının önemli komplikasyonlara yol açmadan evvel hiçbir belirti vermeyeceğine de dikkat çekti.
Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Noyan Temuçin Oğuş, “Zamanında teşhis konulup, vaktinde tedavi edilmesi gereken bir sorun olan aort anevrizmalarında gecikme, hayati risk oluşturabiliyor. Aort dediğimiz ana atar damarının farklı nedenlerle belli bir çapı aşıp, genişlemesiyle ortaya çıkan bu durumda, hastada bir şikâyet görülmeyebilir” halinde konuşarak mevzuyla ilgili kıymetli açıklamalarda bulundu.
“AORT DUVARI İNCELEREK GENİŞLEMEYE BAŞLAR”
“Çıkan aort damarının çapı ortalama uzunluk ve kiloda olanlar için 28-32 milimetredir. Bu çapın artarak aortun çok derecede genişlemesine anevrizma diyoruz” diye bilgi veren Prof. Dr. Oğuş, kelamlarına şöyle devam etti:
“Aort, içinde tansiyon dediğimiz kan basıncı vasıtasıyla, dokulara oksijenlenmiş kanı taşımakla vazifeli bir organımızdır. Bu basınca direnebilmesi için, aort duvarında ikroskobik seviyede, düzgün dizilimli esnek ve sağlam bağ dokusu lifleri içerir. Bu lifler, kimi hücresel ve enzim faaliyetleriyle biryandan parçalanıp moleküllerine ayrılırken, biryandan da tekrar imal edilerek daima yenilenirler. Bağ dokusunu ilgilendiren kimi genetik hastalıklarda, arteritlerde, damar sertliği hastalığında, bu liflerin yıkımı devam ederken, yine oluşturulma fonksiyonu aksar, aort duvarı incelerek genişlemeye başlar.
“Normalde üç yapraklı olan aort kapağın, doğuştan iki yapraklı olması (biküspid aort) da çıkan aort anevrizmalarının çok sık görüldüğü bir durumdur, çoklukla de aort anevrizmasıyla birlikte seyreder. Kapağın kendisi birden fazla vakit orta yaşlara kadar sorun yaratmaz. Bazen de darlık ve/veya yetmezlik (kapağın kapanamayıp kanı geriye kaçırması) şeklinde bulgular verir. Komplikasyonlar, incelmiş aort duvarında dışa gerçek yırtılması (rüptür) ya da aort duvarını oluşturan katmanların birbirinden ayrışarak (diseksiyon) organlara giden kolların tıkanması formunda olur. Her ikisi de ani ömür kayıplarına neden olabilir.”
RASTLANTISAL HALDE FARK EDİLEBİLİYOR
Başka bir şikâyete yönelik yapılan tetkiklerde de rastlantısal olarak ta teşhis konulabildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Oğuş, “Örneğin bir akciğer enfeksiyonu kuşkusuyla çekilen Bilgisayarlı Tomografiyle (BT) aortun genişlediği görülebilir. Bazen de aort kapakta oluşmuş olan bir darlık ya da yetmezliğin üfürümü duyulur ve hasta kardiyolojiye yönlendirildiğinde kapak hastalığı ve anevrizma teşhisi konulabilir. Teşhis sonrasında aort genişlemesi 3-6 aylık ortalarla EKO yahut daha uygunu BT çekilerek izlenir. Aort belirlenen çapa geldiğinde ya da 6 ay ortayla 3 mm yi aşan genişlemelerde, çapın cerrahi hudut olan 50 mm ye ulaşması beklenmeden de hasta ameliyata verilir” dedi.
Bunun yanında, Marfan; Ehlers-Danlos sendromu; Anüloaortik ektazi üzere doğuştan bir ekip bağ dokusu bozukluğu hastalıklarında da erken yaşlarda aort ve öteki atardamarlarla ilgili anevrizmaların oluştuğunu da hatırlatan Prof. Dr. Oğuş, “Bu çeşit hastalıklarda diseksiyon ve rüptür daha erken yaşlarda gelişebilir ve bu nedenle cerrahi sonlara ulaşmadan ameliyat edilirler” diye konuştu.
“CİDDİ KOMPLİKASYONLARA NEDEN OLABİLİYOR”
Hastalığın bu belirtisiz seyrinin riski artırıcı bir öge olduğuna işaret eden Prof. Dr. Oğuş, “Fark edilmeyen anevrizma, şayet yırtılmazsa, 7-8 santimetreyi ulaşıp lakin etraf organlara bası yaptığında, yutma zahmeti ya da nefes darlığı yaratabilir. Aortun daha ileri kısımlarında anevrizma oluşumu varsa, örneğin kol ve beyin damarlarının çıktığı bir sonraki Arkus Aort bölgesinde anevrizma oluşmuşsa, komşuluğundaki nefes borusuna ve yutağa bası yaparak nefes darlığına, yutma zahmetine daha erken safhada neden olabilir. Karın içinde iç organlarda bası şikayetleri olabileceği üzere, hasta karnında nabzının attığını hissedebilir, hatta karnındaki kitleyi fark edebilir. Bilhassa zayıf bir hastada kitlenin üzerinde nabzının attığı gözle dahi görülebilir” tabirlerini kullandı.
“YIRTILMA OLAN BÖLGEDE BİRÇOK VAKİT ŞİDDETLİ BİR AĞRI DUYULUR”
Prof. Dr. Oğuş, kelamlarına şöyle devam etti:
“Çıkan Aort, kalbe komşu olarak kalp kesesi içinde yer alan bir organımızdır; bunun yırtılması kalp kesesi içine kanın hızla dolması, birkaç dakika içinde ömür kaybı ile sonuçlanabilir. Aortun bu bölgedeki seyrinde etrafında kanamayı engelleyici; dıştan baskı yaratabilecek bir doku bulunmaz, bu nedenle anevrizmaların en sık komplikasyon ve hayat kaybıyla sonuçlanan bölgesidir. Bu bölgede bağ dokusu hastalıkları ve Biküspid Aort hastalıkları temel nedenler olarak kabul edilir. Kol ve beyin damarlarının çıktığı Arkus Aort bölgesinde, nispeten daha kalın bir dış katmana sahip olduğu için, yırtılma esnasında hayatta kalma ve hastaneye yetişebilme mümkünlüğü daha yüksektir. Bu bölgenin de daha uzağında bulunan sırasıyla göğüs ve karın aort bölgeleri de nispeten kalın bir dış katmana sahiptirler lakin yırtılma sırasında göğüs ya da karın boşluklarına açılabilir ve dakikalar içinde ömür kaybıyla sonuçlanabilirler. Yırtılma olan bölgede birçok vakit şiddetli bir ağrı duyulur ve bilhassa kan kaybı kıymetli ölçülere ulaşırsa hastada şok tablosu meydana gelir.
Yırtılma ya da diseksiyon oluşumunda hastaların yüzde 70’inden fazlası olay esnasında hayatını kaybetmektedir. Hayatta kalan hastaların birden fazla, acil ameliyata alınmadığı taktirde takip eden 1-2 saat içinde kaybedilir. Acil ameliyat gerektiren bu safhada hem komplikasyon hem de mortalite riski, vaktinde; ‘’Aort dokusu hasara uğramadan’’ yapılan ameliyatlarla nazaran; 5-6 katına çıkmaktadır.”
GENÇLERDE GÖRÜLEN ANEVRİZMADA GENETİK ÖZELLİKLER ÇOK ETKİLİ
Erken yaşta görülen aort anevrizmaları ile bilgi veren Prof. Dr. Oğuş, “Erken yaşta genetik bağ dokusu hastalıkları, 30-35 yaş sonrası biküspit aort kapağa bağlı oluşan aort anevrizmaları, ileri yaşlarda gördüğümüz anevrizmalarda ise bazen aort kapak hastalıkları, birçok vakit da ateroskleroz dediğimiz damar sertliği sorumludur. Kısaca her yaşta görülen anevrizmalarda, genetik özellikler birinci sıradadır” diye konuştu.
“TRAVMALAR DA AORT YIRTILMASINA SEBEP OLABİLİR”
Travmaların da aort yırtılmaları için bir sebep oluşturduğunu anlatan Prof. Dr. Oğuş, kelamlarına şöyle devam etti: “Bir kişinin geçirdiği yüksekten düşme, trafik kazaları üzere ani deselerasyon yaratan travmalar da aort yırtılmasına sebep olabilir. Şayet kazazede hastaneye yetişebilirse kurtulma bahtı epey yüksektir.”
“CERRAHİNİN MUVAFFAKİYETİNDE ERKEN DAVRANABİLMEK KIYMETLİ ETKEN”
“Aort anerizma cerrahisinin hayli büyük ve tecrübe gerektiren ameliyatlar olduğunu belirten Prof. Dr. Oğuş, “Diseksiyon ya da yırtılma dediğimiz durumlar gelişmeden yapılan cerrahilerde çok daha başarılı sonuçlar elde edebiliyoruz. Önemli hayati risk oluşturabilen bu büyük ameliyatlar için. Tecrübe hayli değer taşıyor. Ameliyatlarda bazen bedenin 18 dereceye kadar soğutulup bütün kan deveranını durdurmak, bazen se beynin ve iç organların ameliyat esnasında beslenmesinin sağlanması için farklı ‘perfüzyon teknikleri’ kullanmak gerekebiliyor” sözlerini kullandı.
İlerleyen ameliyat teknikleriyle ilgili de bilgi veren Prof. Dr. Oğuş kelamlarına şöyle devam etti:
“Son 15-20 yıldır giderek artan sayıda göğüs ve karında yer alan aort anevrizmaları, Endovascular Aortic Repair (EVAR) ismini verdiğimiz bu yeni teknikle tedavi edilebilmektedir. Günümüzde artık hastalarımızın EVAR için müsait olmayan anatomik özelliklere sahip, ‘’sadece küçük bir kısmında’’ açık, klasik ameliyatlar yapılır hale gelmiştir. ‘’Teknolojinin ilerlemesiyle göğüs aortu ve karın bölgesi aortunda oluşan anevrizmaların, bir stent etrafına sarılmış greftlerle, çok daha düşük risk ve çok küçük cerrahi kesilerle, anjiyografiye benzeri teşebbüslerle de tamiri mümkün hale gelmiştir.
Ne yazık ki kalbe komşu olan Çıkan Aort ve çabucak uzağındaki Arkus Aort anevrizmaları için Altın standart tedavinin hala klasik açık kalp ameliyatlarıdır. Teknolojik ilerlemeler ve deneyimin yaygınlaşmasıyla yakın bir gelecekte, bu tıpta, ‘’kalp cerrahisinin risk ve uygulama tekniği açısından tepesinde yer alan ve insan bedeninin dayanabileceği en büyük ameliyatlar da tarihe karışabilir.”
AİLESİNDE ERKEN VEFAT VE KALP KRİZİ OLANLAR… DENETİMLERE DİKKAT!
Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Kardiyovasküler Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Oğuş, her yaş periyodu için son derece değerli olan bu hususta alınması gereken tedbirler ve denetimlerin sıklığı konusunda şu bilgileri verdi:
“Her çocuk, kesinlikle bir ‘çocuk hastalıkları uzmanı bir hekim’ tarafından kalp ve damar sistemi açısından değerlendirilmeli ve büyüme çağı boyunca takip edilmelidir. Kalp ve damar sisteminde bir anormallik fark edildiğinde ‘çocuk kardiyolojisi uzmanı bir hekim’ tarafından değerlendirilmeli, gerekiyorsa takibe alınmalıdır.
20-35 yaş ortası, kalp ve damar hastalıkları açısından nispeten emniyetli süreç olmakla birlikte, bağ dokusu anomalisiyle seyreden sendromların da en çok bu yaşlarda görülebildiği unutulmamalıdır. Bu türlü bir hastalığa bağlı göz bozuklukları, eklem ve omurga deformiteleri, uzun kol ve bacaklar, damak hal bozuklukları; çok esnek eklemler ki bunlar en çok parmak eklemlerinden belirli olur; bu üzere durumlarda bu gençlerin de bir kardiyoloji uzmanı tarafından değerlendirilmeleri çok değerlidir.
Ailesinde bir özellik bulunmayan, hiçbir şikâyeti olmayan ‘’sağlıklı özgeçmiş ve ailevi geçmişi’’ olarak kabul ettiğimiz insanlarımızda bayanların 45, erkeklerin ise 40 yaşından itibaren kardiyolojik periyodik muayene ve tetkiklerden geçmesi gözetici hekimlik açısından yerinde olacaktır. Damar sertliği üzere en çok mevte neden olan hastalığın erken teşhisine imkân tanıdığı üzere, aort anevrizması üzere hiçbir şikâyet yaratmadan sinsice ilerleyerek, ani ölümlere yol açabilecek hastalıkların da erken teşhisine imkân tanıyacaktır.
Ailesinde, akrabalarında, sebebi belirlenmemiş dahi olsa, ‘erken ve ani ölüm’ olan şahısların, ‘’potansiyel kalp hastası’’ olabileceği her vakit akılda tutulmalı, kardiyoloji takiplerini 5 yaş daha erkene almaları önerilmektedir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
