Uzuvlarını kaybeden depremzedeler için ortez ve protezlerin temini sağlanmalı
6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ta meydana gelen sarsıntı felaketinde 850 kişinin uzuv kaybı yaşadığı açıklandı. Uzuv kayıplarının, enkaz altında kalan bireylerde kemik kırıkları, kas ezilmeleri, yumuşak doku yaralanmalarına bağlı olarak gerçekleştiğini lisana getiren Öğretim Vazifelisi Kübra Akkalay, hastaların yeni durumlarına nazaran etraflarının düzenlenmesi, bedenen ve ruhen sıhhat hizmetlerine erişim imkânlarının sağlanması gerektiğine vurgu yapıyor. Ampütasyon sonrası uzvun bakımının ehemmiyetine dikkat çeken Akkalay, protez kullanımına imkan sağlamak için hastaların bu bağlamdaki bilgilendirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Kısmı Ortopedik Protez ve Ortez Program Lideri Öğretim Gör. Kübra Akkalay, 6 Şubat’ta yaşanan Kahramanmaraş merkezli büyük zelzelenin akabinde uzuv kaybı yaşayanlar için yapılması gerekenler ve protez kullanımı hakkında bilgi verdi.
Ampütasyonun akabinde birey rehabilite edilerek protez kullanmaya başlaması sağlanmalı
Ampütasyonun, bir ekstremite kesiminin kemiği ile birlikte bir kısmının yahut tamamının cerrahi yolla bedenden uzaklaştırılması olduğunu söyleyen Akkalay, “Ampütasyon uygulanan ve uzuv kaybı yaşayan bireylerde öncelik, kalan ekstremitenin işlevsel protez kullanımına imkan sağlayacak yeterli bir güdük oluşturulmasını gerçekleştirmektir. Ekstremitenin geri kalan kısmını süratli bir halde düzgünleştirip bireyi rehabilite ederek protez kullanmaya başlamasını sağlamak gerekir.” dedi.
Kahramanmaraş sarsıntısında 850 kişi uzuv kaybı yaşadı
6 Şubat’ta yaşanan ve 11 vilayetimizi etkileyen Kahramanmaraş merkezli zelzele felaketinde yüzlerce kişinin uzuv kaybı yaşadığını hatırlatan Akkalay, “Yaşanan 7.8 ve 7.7 büyüklüğündeki zelzeleler sonrasında, enkaz altından sağ kurtarılanların içinde 850 bireyde uzuv kaybı oldu. Bu kayıplar, enkaz altında kalan bireylerde kemik kırıkları, kas ezilmeleri, yumuşak doku yaralanmalarına bağlı olarak gerçekleşti.” açıklamasını yaptı.
Yeni duruma nazaran etraf düzenlenmeli, toplumsal hayata oryantasyon hızlandırılmalı!
Hastanın işlevsel durumunun tespit edilip, ayrıntılı bir muayene ile hastanın rehabilitasyon programına ahenk potansiyelinin belirlenmesi gerektiğine dikkat çeken Akkalay, “Özellikle sarsıntıdan etkilenen vatandaşların bedenen ve ruhen sıhhat hizmetlerine erişim imkânları sağlanmalı. Sarsıntı sonrasında muhtaçlık duyan bireylerin ortez, protez ve tekerlekli sandalye üzere muhtaçlıklarının karşılanması gerekir. Uzuvlarını kaybeden depremzedelere yönelik ruhsal dayanak imkanları, ortez ve protezlerin temini için gerekli kaynak gereksinimi sağlanmalı. Yeni durumları göz önüne alınarak tehlikelerden korunabilecekleri formda etrafları düzenlenmeli. Hastanelerde protez – ortez üretim ve uygulaması için gerekli hizmet alanlarının açılması gerekir.” önerilerinde bulundu.
Uzuv kaybı sonrası bakım önemli
Arta kalan uzuv üzerinde yıpranma, aşınma üzere erken komplikasyonlar olabileceğine değinen Akkalay, “Oluşabilecek komplikasyonlar için uzuv bakımı hakkında hastalar bilgilendirilmeli. Güdüğün şekillenmesi, ödem denetimi için elastik bandaj uygulaması hastaya öğretilmeli. Eklemde kontraktür oluşumunu önlemek için gerçek oturma ve yatma durumları gösterilmeli.” dedi.
Akkalay, güdük bakımına yönelik hastanın dikkat etmesi gerekenleri şöyle ise sıraladı:
“Güdük her gün kızarıklık, sıyrık istikametinden gözlenmeli, ayna kullanılarak güdüğün her yanı görülmeli. Üzerine yara bandı yapıştırılmamalı. Her gün sabunla yıkanmalı ve kurulanmalı. Güdük çorabı yanık, yırtık olmamalı. Önerilen idmanlar nizamlı olarak yapılmalı.”
Uzuv kayıpları erkeklerde daha çok görülüyor
Uzuv kayıplarının iş kazaları, mesleksel hastalıklar sonrası, konjanital anomaliler nedeniyle, doğuştan, kazalar yahut doğal afetlerden sonra olabileceğini hatırlatan Öğr. Gör. Kübra Akkalay, “Uzuv kayıp sebepleri göz önüne alındığında, zelzele üzere toplulukları etkileyen felaketler dışında, erkeklerde daha çok kayıp olduğu görülüyor. İş yaralanmaları, mesleksel hastalıklar üzere durumlara bağlı uzuv kayıplarına 20-40 yaş ortası bireylerde daha sık rastlanılıyor. Çocuklarda ise uzuv kayıplarının doğuştan, konjenital anomaliler üzere durumlara bağlı olarak gerçekleştiği görülüyor.” dedi.
Gelişen teknoloji, hastaya özel sıhhat tahlillerini beraberinde getiriyor
Teknolojinin gelişmesiyle protez ve ortez alanında kullanılan aygıtların ve materyallerin de değişime ve yeniliğe uğradığını kaydeden Akkalay, “İnsan anatomisine uygun, birçok işlevselliği bir arda sunan protezlerin, daha hafif ve fonksiyonel ortezlerin üretimi için gelişmeler ve yenilikler süratle yaygınlaşıyor. Yazılım teknolojisi ile kullanılacak eserlerin tasarımı, bilgisayar takviyesi ile denetimi sağlanan üç boyutlu eser dizaynları gerçekleştirilebiliyor. Ortez-protez biliminde gelişen teknoloji ile hastaya özel sıhhat tahlillerinin daha da geliştirilmesi kolaylaşıyor.” formunda konuştu.
Protezlerin imalatından tamiratına her kademesi hastaya özel gerçekleştirilmeli
Kişiselleştirilmiş tedavi prosedürlerinin planlanıp uygulamasının tercih edildiğini lisana getiren Akkalay, “Kişiye mahsus medikal eserlerin, makul bir hastada kullanılmak maksadıyla, ölçü ve prova ile üretilip uygulanması gerekir. Bu protezlerin imalatı, satışı, uygulaması, bakım ve tamiratı hastaya özel olarak gerçekleştirilmelidir. Protezlerin kullanımı için hastalara provalar yaptırarak adaptasyonları sağlanmalıdır.” açıklamasında bulundu.
Hastanın şartlarına nazaran protez kesimlerine karar verilir
Ampütasyon sonrasında çabucak süreksiz protez kullanımına geçilebileceği üzere, güdükte dikiş yerleri güzelleşip düzgün hal aldıktan sonra da protez kullanımına başlanabilir.” diyen Öğr. Gör. Kübra Akkalay, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Protez Ortez İmal ve Uygulama Merkezlerine giden hastaların bireye nazaran ölçü alımı ile soketi oluşturulur. Hastanın işlevsel durumu, mesleksel durumu üzere şartlar kıymetlendirilerek protez kesimlerine karar verilir. Soket ve protez kesimlerin birleştirilmesi yapılarak, statik ve dinamik ayarlar yapılır. Hastaya protezin kullanımı ile ilgili provalar yaptırılarak adaptasyonu sağlanır. Bakım ve dikkat edilmesi gereken konular hakkında Prostetist Ortotist tarafından hastalar bilgilendirilir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
